Инвестиция т?сінігі ж?не инвестиция т?рлері

Студенческий документ № 073390 из МАБиУ

1.1″Инвестиция» т?сінігі ж?не оны? т?рлері

«Инвестиция» немісті? «invesition» деген с?зі ж?не б?л к?сіпорын?а (фирма) пайда табу ма?сатында ?за? мерзімге салын?ан капитал м?лшерін к?рсетеді. Инвестиция ?айнар к?зіне ?нерк?сіп к?сіпорыныны? к?птеген пайдасы, ірі банктерді? еркін а?шалай ?оры, т?р?ындарды? жина?ан а?шалары, мемлекетті? а?шалай ?аржылары, я?ни мемлекетті? табыстары (салы?, кеден салы?ы ж?не т.б.) жатады. Одан барлы? шы?ындарын алып тасталынады. Олар инвестиция ретінде жа?а к?сіпорынды салу?а, жол ??рылысына , денсаулы? са?тау, о?у а?арту, м?дени объектілеріне ж?мсалады.

Инвестиция к?зі болып жа?адан ?алыптас?ан (??рыл?ан) ??н немесе таза табысыны? жина?та?ан б?лігі саналады.

Инвестиция ма?ызы — экономиканы? т?ра?ты ж?не жо?ары ?ар?ыныны? ?алыптастыруда, ?ылыми-техникалы? прогресті? жетістіктерін енгізуде, инфра??рылымды дамытуда б?лінеді. Инвестицияны дамытуда к?сіпорынды ?аржыландыратын ж?не ?за? мерзімге немесе беретін мамандандырыл?ан инвестициялы? банктер мен акционерлік ?о?амны? акцияларынан ??рал?ан инвестициялы? ?орлар ерекше роль ат?арады. ?аза?стан Республикасыны? за?дары экономиканы? барлы? саласын инвестициялы? т?р?ысынан ?олдау?а ба?ыттал?ан.

Инвестициялар на?ты инвестициялар ж?не ?аржы инвестициялары болып б?лінеді. ( бірінші ?осымшаны ?ара?ыз)

На?ты инвестициялар — капиталды? ?нерк?сіпке, ауыл шаруашылы?ына, ??рылыс?а ж?не т.б. ж?мсалымы.

?аржы инвестициялары — мемлекеттен, бас?а да к?сіпорындардан, инвестициялы? ?орлардан ба?алы ?а?аздар акцияларды сатып алу?а ба?ыттал?ан.

Бірінші жа?дайда, инвестор, ?зіні? ?ндірістік капиталыны? к?лемін — ?ндірістік негізгі ?орлар мен айналым ?орларын ?л?айтады. Екінші жа?дайда инвестор ба?алы ?а?аздардан дивиденд алу ар?ылы ?зіні? ?аржы капиталын ?л?айтады.

Сонымен ?атар, инвестициялар тікелей ж?не жанама болып б?лінеді. Тікелей инвестициялар — республиканы? т?уелсіздік кепілдігіне байланысты ж?не арнайы техникалы? к?мек грант?а арнал?ан инвестициялардан бас?а барлы? инвестиция т?рлері.

Жанама инвестициялар — ?оржында?ы инвестициялар, бас?аша айт?анда ??нды ?а?аздар мен м?ліктік ба?алы заттар.

Коммерциялы? т?жірибеде м?ндай инвестицияларды? т?рлері:

— таби?и активтерге инвестициялар;

— а?ша активтеріне инвестициялар;

— материалды? емес активтерге инвестициялар.

На?ты активтерге байланысты инвестициялар мынадай топтар?а б?лінеді:

— Тиімділікті арттыру?а ба?ыттал?ан инвестициялар. Оларды? негізгі ма?саты жабды?тарды ауыстыру, персоналды о?ыту ж?не ?ндіріс ?уаттар ?ндірісін тиімді жа?дайы бар айма?тар?а ?арай ауыстыру ар?ылы фирманы? шы?ындарын азайту?а жа?дай жасау.

?ндірісті ке?ейтуге ба?ыттал?ан инвестициялар. Негізгі ма?сат — ?ндіріс орындарыны? нары??а тауар шы?ару ?абілеттілігін ке?ейту.Инвестиция — ?аза?стан экономикасыны? нары?ты? экономика?а ?туі кезінде пайда бол?ан жа?а термин. Орталы?-тандырыл?ан жоспарлау ж?йесіні? ше?берінде «жалпы капитал-ды? салынымдар» деген т?сінік ?олданылатын, осы т?сінік бойынша жа?а ??рылыс пен ?айта ??деуге, шаруашылы? ж?ргізіп отыр?ан к?сіпорындарыны? ке?еюі мен техникалы? ?айта ?амтамасыздандырылуына (?ндірістік капиталды? салым-дар), т?р?ын ?й мен т?рмысты?-м?дени ??рылыс?а (?ндірістік емес капиталды? салынымдар) ж?мсалатын барлы? ?аржылы? ??ралдар т?сіндірі Инвестициялар а?ша ??ралдары, ма?сатты банкілік салымдар, пайлар, акциялар ж?не де бас?а ??нды ?а?аздар, технологиялар, машиналар, ?ондыр?ылар, лицензиялар, соны? ішінде тауар белгісіне, пайда табу ма?сатында к?сіпкерлік ?ызмет объектісіне салынатын интеллектуалды ба?алы?тар, несиелер, кез келген м?лік немесе м?ліктік . ы?тар ретінде аны?талады ж?не осыны? б?рі — пайда табу мен ?леуметтік жа?сы ?серлерге жету ма?сатында. Осы т?р?ыда инвестиция т?сінігі нары?ты? т?сілге ед?уір жа?ын келеді. Келтірілген аны?тамалар нары?ты? ж?не жоспарлы? ж?йелерде инвестицияны? м?нін т?сінудегі айырмашылы?ты к?рсетеді. Ресурстарды? б?лінуі ?кімшілік ж?йесі жа?дайында меншікті? бір т?рімен ж?зеге асатынды?тан, инвестицияландыруды? ?аржылы? ж?не бас?а т?рлеріні? бар екендігін отанды? экономикалы? ?ылым ?арастырмады. Жоспарлы? экономика жа?дайында инвестициялар а?ымда?ы шы?ындардан тек бір уа?ытты? сипатымен ?ана айыры?шаланатын залал т?рінде к?рінді. Экономика ?ылымы мен т?жірибесі д?лелдеп отыр?андай, капиталды? салынымдар инвестицияны? синонимі болып табылмайды, берілген терминдер ??сас емес. Капиталды?

салыным?а ?ара?анда инвестиция т?сінігі ?лде?айда ке?. Батыс ?дебиеттерінде ?ор нары?ын ?арастыру?а баса назар аударады

У. Шарп инвестицияны былайша аны?тайды: «На?ты инвестициялар?а ?детте ?андай да бір материалды?-к?рнекті активтер т?ріне инвестициялау кіреді, мысалы, жер, ?ондыр?ылар, зауыттар сия?ты. ?аржылы? инвестициялар ?а?азда жазыл?ан келісім-шарттарды, мысалы, к?дімгі акциялар мен облигациялар сия?тыны білдіреді. ?арапайым экономикаларда инвестицияларды? негізгі б?лігі на?ты?а жат?ызылса, ?азіргі д?уірді? экономикасында инвестицияларды? ?лкен б?лігі ?аржылы? инвестициялар болып табылады. Инвестицияларды? экономикалы? таби?атын оны жіктеу

толы?ыра? т?сіндіреді, жіктеу негізіне т?рлі белгілер салын?ан.

Белгілер ретінде мыналар ?олданылады:

1) инвестицияларды? т?рлері;

2) а?ша ??ралдарын салу объектілері;

3) инвестицияландыру?а ?атысу сипаты;

4) инвестицияландыру кезе?і;

5) меншік т?рлері;

6) инвесторды? ?атысу т?рлері;

7) т?уекел д?режесі;

8) ?дайы ?ндіріс т?рлері.

1. Инвестицияларды? т?рлерін былайша топтайды:

• а?ша ??ралдары, салымдар, пайлар, акциялар ж?не бас?а

• жылжымайтын ж?не жылжымалы м?лік;

• авторлы? . ы?пен, т?жірибемен ж?не бас?а да

интеллектуалды ??ндылы?тармен байланысты м?ліктік

. ы?тар; • жерді, суды, ресурстарды, ?йлерді пайдалану . ы?ы

ж?не бас?а да м?ліктік . ы?тар;

• ?андай да бір ?ндірісті (біра? патенттелген «ноу-хау»

емес) ?йымдастыру?а ?ажетті техникалы? ??жат, да?ды, ?ндірістік

т?жірибе ретінде р?сімделген техникалы?, технологиялы?,

коммерциялы? сауаттылы.

2. ??ралдарды? салыну объектілері бойынша инвестиция-

лар былайша б?лінеді:

• на?ты инвестициялар немесе ??ралдарды? материалды активтерге салынуы, я?ни на?ты инвестициялар — к?сіпорынны? негізгі ж?не айналыс капиталын ?алыптастыратын материалды ж?не материалды емес активтерге салынатын салым. Материалды активтер — ?имараттар?а, станоктар?а, ?осымша материалды? б?йымдар?а, дайын ?німдерге айналдырыл?ан ??ралдар;

• материалды емес активтер — лицензияларды?, патенттерді?, тауар белгісіні? ??ны, жарнама?а ж?не кадрлардыдайындау?а кеткен шы?ындар;

• ?аржылы? инвестициялар немесе т?рлі ?аржылы? ??ралдар?а а?ша ??ралдарыны? салынуы — депозиттер, ??нды ?а?аздар, банкты? салынымдар.

3. Инвестициялы? процестерге ?атысу сипаты бойынша

инвестициялар келесі т?рлерге б?лінеді:

• тікелей инвестициялар, м?нда инвестицияландыру ж?не а?ша ??ралдарын салу объектісін та?дауда инвесторды? тікелей ?атысуы ?ажет етіледі. Сонымен ?атар инвестор инвестициялы? циклдерді? барлы? кезе?деріне тартылады,оны? ішінде алдын ала ж?ретін инвестициялы? зерттеулерге, инвестицияландыру объектілерін жобалау мен т?р?ызу?а, дайын ?нім ?ндірісіне;

• жанама, б?л а?ша ??ралдарын ?з ?алауынша, не??рлым тиімді орналастыратын ж?не аккумуляцияландыратын т?рлі ?аржылы? делдалдар ар?ылы (инвестициялы? ?орлар ж?не компаниялар) ж?зеге асады. М?ндай делдалдар инвестицияландыру объектілерін бас?ару?а ?атысады, ал алатын табыстарын клиенттері арасында б?леді. Т?тас бас?арылатын ??нды

?а?аздар?а салынатын салынымдарды портфельдік деп те атайды.

4. Инвестицияландыруды? кезе?дері бойынша инвестиция-

ларды мына т?рлерге б?леді:

• ?ыс?а мерзімді, ?за?тылы?ы бір жылдан аспайды (?ыс?а мерзімді депозиттік салымдар, жина? сертификаттар);

• ?за? мерзімді, б?ны? ?за?тылы?ы бір жылдан к?п.

5. Меншік т?рлері бойынша инвестициялар мыналар?а

• азаматтарды?, мемлекеттік емес меншік нысанында?ы к?сіпорындарды?, ?кіметтік емес ?йымдарды? жеке а?ша ??ралдары;

• мемлекеттік, ол т?рлі де?гейдегі к?сіпорындар мен мекемелерді? бюджет к?здерінен ?аржыландырылады.

6. Инвесторды? ?атысу т?ріне байланысты:

• ?айта ??рылып жат?ан к?сіпорындар?а жартылай ?атысу немесе шаруашылы? ж?ргізіп отыр?ан к?сіпорындарды? бір б?лігін иелену (шектеулі меншік ?о?амына ?лестік ?атынас);

• инвестор толы? иеленетін к?сіпорындарды ??ру немесе шаруашылы? ж?ргізіп жат?ан к?сіпорындарды ?з меншігіне алу;

• жылжымалы немесе жылжымайтын м?лікті акция, облигациялар ар?ылы немесе бас?а да ??нды ?а?аздар т?рінде алу;

• таби?ат ресурстарын пайдалану?а, жерді пайдалану . ы?ына, бас?а да м?ліктік . ы?тар?а концессия алу. сонды?тан ?ауіптілікті? д?режесі нары?ты? м?мкін болатын ?рекетін шеше алмау болып табылады (жа?а ?нім т?рін ??ру,

?ндіріс шы?ындарын т?мендету, сату к?лемін ке?ейту, мемлекеттік тапсырыстарды орындау ж?не т.б.).

Д?режені ба?алау критерийлері мыналар болуы м?мкін:

— барлы? пайда сомасын жо?алту м?мкіндігі. Т?уекелді?

орын алуы м?мкін;

— жоба іске ас?аннан кейін пайданы ?ана емес, жалпы

есептемелік табысты жо?алту м?мкіндігі. Т?уекел да?дарысты

болып табылады;

— барлы? активтерді жо?алту м?мкіндігі ж?не инвесторды?

банкрот?а ?шырауы немесе апатты? т?уекел.

8. ?дайы ?ндіріс инвестицияны? келесі т?рлеріні? бірінде

ж?зеге асуы м?мкін:

• жа?а ала?дарда ж?не бастап?ыда бекітілген жоба бойынша іске асып жат?ан жа?а ??рылыстар немесе к?сіпорындарды?, ?имараттарды? салынуы;

• шаруашылы? ж?ргізіп отыр?ан к?сіпорындарды? ке?еюі

— ?ндіріс ?уаттылы?ын арттыру ма?сатымен шаруашылы? ж?ргізіп отыр?ан к?сіпорындарды? екінші ж?не келесі кезектерін, ?осымша ?ндіріс кешендерін ж?не ?ндірістерді, жа?а к?сіпорындарды салу немесе ?ызмет етіп ж?рген

к?сіпорындарды ке?ейту;

• шаруашылы? ж?ргізіп ж?рген к?сіпорынды ?айта ??ру моральды т?рып ?ал?ан ж?не физикалы? жа?ынан тоз?ан ?ондыр?ыларды ауыстыру ар?ылы жа?а ?німні? шы?арылуыны? профилін ?згерту ма?сатымен ?ндірісті толы? немесе жартылай ?айта жабды?тауды орта? жоба бойынша ж?зеге асыру;

• техникалы? ?айта ?амтамасыздандыру — жекелеген цехтарды?, ?ндірістерді?, учаскелерді? ?ндірісіні? техникалы?-экономикалы? де?гейлерін арттыру?а ба?ыттал?ан шара кешендерін ж?ргізу.

Инвестицияны? ?сыныл?ан жіктелуі ?азіргі заманны? инвестициялы? жобалау концепцияларын толы?ыра? т?сіну ?шін, ж?ріп жат?ан процестерді жан-жа?ты ба?алау ?шін ?ажет.

1.2. Инвестициялы? жобаны? мазм?ны ж?не экономикалы? м?ні

Халы?аралы? т?жірибеде к?сіпорынны? даму жоспары бизнес-жоспар ретінде к?рсетіледі, ол негізінен к?сіпорынны? даму жоспарыны? ??рылымдастырыл?ан сипаты болып табылады. Егер жоба инвестицияны тартумен байланысты болса, онда ол ол «инвестициялы? жоба» деп аталады. ?детте к?сіпорынны? кез келген жобасы,?алай болса да, инвестицияны? тартуымен байланысты болады.

Жалпы т?сінігі бойынша жоба — б?л белгілі бір ма?сат?а жетелейтін к?сіпорынны? іскерлігін ?згерту жайлы арнайы ?сыныс.Жобаларды ?дет бойынша тактикалы? ж?не стратегиялы? деп ажыратады. Со??ысыны? ?атарына меншік т?ріні? ?згерісін (арендалы? к?сіпорынды, акционерлік ?о?амды, жеке к?сіпорынды, біріккен к?сіпорындарды ж?не т.с.с. ??ру) немесе ?ндіріс сипатыны? т?бегейлі (жа?а ?нім ?ндірісі, толы? автоматтандырыл?ан ?ндіріске к?шу т.с.с.) ?згерісін ?арастыратын жобаларды жат?ызады. Тактикалы? жобалар, ?детте, шы?арылатын ?нім к?леміні? ?згеруімен, ?нім сапасын жо?арылатумен ж?не ?ондыр?ыларды жа?артуымен байланысты болады.

К?сіпорынны? на?ты бір жоба?а ?атысты инвестициялы? іскерлігіні? жалпы реттелуі жобалы? цикл т?рінде ?алыптасады ж?не ол циклды? келесі кезе?дерге ие.

1. Жобаны? т?жырымдалуы. (кей уа?ытта «идентификациялау» термині ?олданылады). Б?л кезе?де к?сіпорын жетекшілеріні? жо?ары ??рамы к?сіпорынны? а?ымда?ы жа?дайына талдау жасап, к?сіпорынны? ары ?арай дамуыны? пайдалы ба?ыттарын аны?тайды. Талдау н?тижесі бизнес идеясы т?рінде р?сімделіп, к?сіпорынны? не??рлым ма?ызды міндеттерін шешуге ба?ытталады. Б?л кезе?де идеяны ж?зеге асыру?а ?атысты ед?уір д?лелді аргументациялар болуы ?ажет. К?сіпорынны? одан ?рі дамуы ж?нінде бірнеше идея пайда болуы м?мкін. Егер оларды? барлы?ы бірдей д?режеде

пайдалы ж?не іске асырымды болса, онда даярлауды? со??ы кезе?інде оларды? ішінен не??рлым тиімдірегін ?абылдау ?шін бір мезгілде бірнеше инвестициялы? жобалар ?зірленеді.

2. Жобаны дайындау. Жобаны? бизнес-идеясы бірінші тексерілімнен ?ткеннен кейін, о? немесе теріс деген тияна?ты шешім ?абылдау?а бол?ан?а дейін оны (я?ни бизнес-идеяны) ары ?арай дамыту керек. Б?л кезе?де жоба жоспарыны? барлы? ба?ыттарында — коммерциялы?, техникалы?, ?аржылы?, экономикалы?, институционалды? ж?не т.б. — оны бірте-бірте на?тылау мен жетілдіру талап етіледі. Б?л кезе?де жобаны? жекелеген міндеттерін шешу ?шін бастап?ы а?параттарды іздеу немесе жина?тау аса ма?ызды болып табылады. Жобаны? с?тті іске асуы жобаны талдау процесінде пайда болатын м?ліметтерді д?рыс ??дей алу?а ж?не бастап?ы а?параттарды? шынайылы?ына т?уелді екенін т?сіну керек.

3. Жобаны сараптау. Жобаны? ж?зеге асыру алдында оны? білікті сараптамасы — жобаны? ?мірлік циклына аса ?ажетті саты ж?ргізілу керек. Егер жоба негізінен стратегиялы? инвестор есебінен ?аржыландырылатын (несиелік немесе тікелей) болса, онда инвесторды? ?зі сараптама ж?ргізеді,

мысалы, болаша?та жобаны іске асыру процесінде а?шасыны? к?п б?лігін жо?алтудан г?рі, б?л кезе?де беделді бір консалтингтік фирма?а а?шасыны? кейбір б?лігін ж?мсауды ?алауы м?мкін. Егер к?сіпорын инвестициялы? жобаны негізінен ?з а?ша ??ралдарыны? к?мегімен іске асыруды жоспарласа, онда жобаны? негізгі жа?дайларыны? д?рысты?ын тексеру ?шін де сараптама ?ажет.

4. Жобаны іске асыру. Б?л кезе? бизнес-идеяны? дамуынан бастап жобаны? іске ?осылу мезетіне дейін толы? ?амтиды. М?нда ?ызметті? барлы? т?ріні? орындалуын ?ада?алау ж?не мемлекетті? ішіндегі реттеуші органдар мен шетелдік немесе отанды? инвесторларыны? ба?ылауы кіреді. Берілген кезе? жобаны? іске асуыны? негізгі б?лігін де ?амтиды, ал оны? ма?саты — бастап?ы инвестицияны жабу ?шін жоба ?ндіретін а?ша а?ымдарыны? жеткіліктігін тексеру ж?не инвесторларды? сал?ан а?шаларынан к?тетін ?айтарылымдарын ?амтамасыздандыру.

5. Н?тижелерді ба?алау. Б?л жобаны? со?ында, сондай-а? жобаны орындау процесі кезінде ж?ргізіледі. Б?л ?ызмет т?ріні? негізгі ма?саты жоба?а салын?ан идеялар мен оларды? іс

ж?зіндегі орындалу д?режесі арасында?ы на?ты кері байланысты алу болып табылады. М?ндай салыстыруларды? н?тижесінде жобаны ??растырушылар аса ??нды т?жірибе жина?тайды. Б?л

т?жірибені бас?а жобаларды іске асыр?анда да ?олдану?а м?мкіндік береді.

Жобалы? талдау т?жірибесі жобаларды ?зірлеу т?жірибесін жалпылау?а ж?не типтік жобаларды атап айту?а м?мкіндік береді. Шетелдік т?жірибеде кездесетін инвестициялы? жобаларды? негізгі т?рлері т?менде келтірілген.

1. Т?ра?ты масштабта?ы бизнесті? таби?и жал?асуы ретінде ескірген ?ондыр?ыларды ауыстыру. ?детте осы?ан ??сас жобалар ?за? ж?не к?рделі д?лелдемелерді, шешім ?абылдауды талап етпейді. ??сас ?ондыр?ыларды? бірнеше т?рі бар болса ж?не оларды? ішінен біреуіні? басымдылы?ын д?лелдеу керек болса, к?п баламалылы? пайда болуы м?мкін.

2. А?ымда?ы ?ндірістік щы?ындарды азайту ма?сатында ?ондыр?ыларды ауыстыру. Осындай жобаларды? ма?саты -ж?мыс істеп жат?ан ?ондыр?ыны? орнына не??рлым жетілгенін ?олдану, біра? онысы моральды? тоз?ан ?ондыр?ы?а ?ара?анда салыстырмалы т?рде тиімділігі азыра? болады.

Жобаларды? осы т?рі ?рбір жекелеген жобаны б?лшектеп ?ажет етеді, ?йткені техникалы? ма?ынада не??рлым жетілдірілген ?ондыр?ы ?аржылы? жа?ынан не??рлым тиімді бола

3. ?нім шы?аруды арттыру ж?не ?ызмет к?рсету нары?ын ке?ейту. Жобаларды? б?л т?рі ?детте к?сіпорын бас?армасыны? жо?ар?ы де?гейі ?абылдайтын жауапты шешімді талап етеді. Жобаны? коммерциялы? орындалуын нары?ты? ортасыны? ке?еюіні? тияна?ты д?лелдемесімен ж?не сату к?лемін арттыруды? табысты? ?суіне алып келу-келмеуін аны?тай

отырып, жобаны? ?аржылы? тиімділігін тияна?ты талдау керек.

4. Жа?а ?нім шы?ару ма?сатында к?сіпорынды ке?ейту. Жобаларды? б?л т?рі жа?а стратегиялы? шешімдерді? н?тижесі болып табылады ж?не бизнесті? м?ніні? ?згерісін ?оз?ауы м?мкін. Жобаны? осы т?рі ?шін талдауды? барлы? кезе?дері те?дей д?режеде ма?ызды болып келеді. Жобаларды? осы т?рлерін ?зірлеген кезде жіберілген ?ате к?сіпорынды не??рлым с?тсіз жа?дайлар?а алып келетінін атап ?ткен ж?н.

5. Экологиялы? ж?гі бар жобалар. Инвестициялы? жобалау барысында экологиялы? талдау жасау аса ?ажетті элемент болып табылады. Экологиялы? ж?гі бар жобалар ?здеріні? таби?аты бойынша ?орша?ан ортаны ластауымен ?р?ашан байланысты бол?анды?тан, талдауды? осы б?лігі барынша ?иын болып табылады. Шешуді ж?не ?аржы критерийлеріні? к?мегімен д?лелдеуді ?ажет ететін негізгі дилемма -жобаларды? ?ай т?ріне назар аудару керек: 1) капиталды? шы?ындарды к?бейте отырып, ?ондыр?ыны? аса жетілген ж?не

?ымбат т?рін ?олдану немесе 2) а?ымда?ы шы?ындарды к?бейте отырып, аса ?ымбат емес ?ондыр?ыны ?олдану.

6. Шешім ?абылдауда?ы ма?ыздылы?ы аса жо?ары емес жобаларды? т?рі. М?ндай жобалар жа?а офис салу, жа?а автомобиль сатып алу ж?не т.с.с. ?амтиды.

Д?ріс «Инвестициялы? компаниялар ж?не ?орлар»

1. ?жымды? инвестициялау т?сінігі ж?не ерекшелігі.

2. Инвестициялы? ?орлар мен компаниялар ??рылуы, ?ызметі, инвестициялы? компанияларды? типтері.

3. Ба?алы ?а?аз ?оржыны, оларды бас?ару.

1.?жымды? инвестициялау т?сінігі инвестициялы? бизнесті ?йымдастыру ма?сатында ?са? инвесторлармен ма?сатты салын?ан ?аражат ?рі ?арай инвестициялану ма?сатында к?сіби бас?арушыны? ?олына біры??ай бас?ару?а беріледі.

?жымды? инвесторлар?а жататындар:

Мемлекеттік емес зейнета?ы ?орлары.

?жымды? инвестицяилау белгілері:

Ба?алы ?а?аздарды орналастыру жолымен ?аражат тарту;

Негізгі ?рекет т?рі ретінде тартыл?ан ?аражатты ба?алы ?а?аздар?а салым жасау;

Дивиденд, сыйа?ы т?рінде негізгі кіріс к?здерін алу;

?жымды? инвестициялау?а ?атысушыларды? арасында инвестициялаудан алын?ан кірістерді б?лу.

Операциялы? ?рекет к?з?арасы жа?ынан ?жымды? инвесторларды? ерекшелік белгілері мыналар:

?аржылы? делдал?а а?шалай ?аражатын беруші т?л?а т?уекелді ?зіні? мойнына алады.

1. ?жымды? инвестициялау т?сінігі ж?не ерекшелігі.

2. Инвестициялы? ?орлар мен компаниялар ??рылуы, ?ызметі, инвестициялы? компанияларды? типтері.

3. Ба?алы ?а?аз ?оржыны, оларды бас?ару.

1.?жымды? инвестициялау т?сінігі инвестициялы? бизнесті ?йымдастыру ма?сатында ?са? инвесторлармен ма?сатты салын?ан ?аражат ?рі ?арай инвестициялану ма?сатында к?сіби бас?арушыны? ?олына біры??ай бас?ару?а беріледі.

?жымды? инвесторлар?а жататындар:

Мемлекеттік емес зейнета?ы ?орлары.

?жымды? инвестицяилау белгілері:

Ба?алы ?а?аздарды орналастыру жолымен ?аражат тарту;

Негізгі ?рекет т?рі ретінде тартыл?ан ?аражатты ба?алы ?а?аздар?а салым жасау;

Дивиденд, сыйа?ы т?рінде негізгі кіріс к?здерін алу;

?жымды? инвестициялау?а ?атысушыларды? арасында инвестициялаудан алын?ан кірістерді б?лу.

Операциялы? ?рекет к?з?арасы жа?ынан ?жымды? инвесторларды? ерекшелік белгілері мыналар:

?аржылы? делдал?а а?шалай ?аражатын беруші т?л?а т?уекелді ?зіні? мойнына алады.

Просмотр содержимого документа
«Д?ріс «Инвестициялы? компаниялар ж?не ?орлар»»

Тақырып 1: Инвестициялық компаниялар және қорлар

1. Ұжымдық инвестициялау түсінігі және ерекшелігі.

2. Инвестициялық қорлар мен компаниялар құрылуы, қызметі, инвестициялық компаниялардың типтері.

3. Бағалы қағаз қоржыны, оларды басқару.

1.Ұжымдық инвестициялау түсінігі инвестициялық бизнесті ұйымдастыру мақсатында ұсақ инвесторлармен мақсатты салынған қаражат әрі қарай инвестициялану мақсатында кәсіби басқарушының қолына бірыңғай басқаруға беріледі.

Ұжымдық инвесторларға жататындар:

Мемлекеттік емес зейнетақы қорлары.

Ұжымдық инвестицяилау белгілері:

Бағалы қағаздарды орналастыру жолымен қаражат тарту;

Негізгі әрекет түрі ретінде тартылған қаражатты бағалы қағаздарға салым жасау;

Дивиденд, сыйақы түрінде негізгі кіріс көздерін алу;

Ұжымдық инвестициялауға қатысушылардың арасында инвестициялаудан алынған кірістерді бөлу.

Операциялық әрекет көзқарасы жағынан ұжымдық инвесторлардың ерекшелік белгілері мыналар:

Қаржылық делдалға ақшалай қаражатын беруші тұлға тәуекелді өзінің мойнына алады.

Басқарушы бірнеше тұлғаның қаражатын біріктіріп, инвестициялайды.

Дәстүрлі инвестициялармен салыстырғанда ұжымдық инвестициялау алдын ала бекітілген төлемдерді жүргізуді бекітпейді.

2.Инвестициялық қорлар бұл жеке және заңды тұлғалардың ақшалай қаражаттары мен активтерін кәсіби инвестициялық басқарушыларға басқару мақсатында беру механизмі.

Бұл мынадай артықшылықтар береді:

Акционерлермен қарым қатынасына байланысты инвестициялық қорлар былай жіктеледі:

Ашық инвестициялық қорлар;

Инвестициялық компаниялар немесе жабық инвестициялық қорлары.

Инвестициялық компаниялардың мынадай типтері бар:

Консервативтік инвестициялық компаниялар, олар қаражатты тәуекелі төмен бағалы қағаздарға салады, негізгі мақсаты ағымдағы кіріс алып отыру;

Аралық инвестициялық компаниялар, олардың портфелі мемелкеттік бағалы қағаздармен артықшылықты акциялардан тұрады;

Агрессивтік инвестициялық компаниялар олар жас компаниялардың бағалы қағаздарына салым жасайды және мақсаты курстық айырма түріндегі кіріс алу.

3.Бағалы қағаз портфелінің құрылымы бенефициардың инвестицияға қоятын талаптарына тікелей байланысты болады. Ең басты назар аударылатын сәттер: клиент портфельден тұрақты кіріс алғысы келеді ма; тек курстық айырма алғысы келеді ма; қаншалықты мерзімге салым жасағысы келеді; компания типтері, саласы бойынша шектеулер қойылады ма.

Бағалы қағаз портфелінің құрылымы жалпы мынадай активтерден тұрады:

1.Депозитте ақшалай қаражаттың болуы, бұл кез келген уақытта ақшаға қажеттілікті қанағаттандыру үшін қадет;

Бұл құрылым тәуекел деңгейінің үлесіне байланысты жасақталады.

Инвестиция ж не оны теориялары (стр. 2 из 5)

Тікелей инвестиция дегеніміз — капиталды экспорттаушының қабылдаушы ел территориясында өндірісті ұйымдастыруын айтады. Тікелей инвестициялар арқылы халықаралық корпорациялар дүниежүзілік нарықта өз бөліктерін жүргізеді.

Ал , капитал дегеніміз — тауар өндірісінің жұмыс күші тауарға айнала бастаған кезінде пайда болады. Капиталдың алғашқы қорлануы процесінде тікелей өндірушілер өндіріс құрал- жабдықтары капиталистік кәсіпкерлердің қолына жинақтала бачстады. Өндіріс құрал жабдығынан айырылған жұмысшы өз жұмыс күшін капиталистерге сатуға мәжбүр болды. Бұл процесс тауар өндірісінің капиталистік өндіріске айналуын көрсетеді.

Капиталды әлем елдерінде пайдаланудың негізгісі мыналар :

1. Инвестициялаушы елдегі капиталдың мол қорлануы;

2. Дүниежүзілік шаруашылықтың әр түрлі бөліктеріндегі капиталға сұраныс пен ұсыныс арасындағы тепе-теңдіктің бұзылуы;

3. Жергілікті рынокты монополизациялау мүмкіндігі;

4. Капитал экспортталатын елде арзан шикізат пен жұмысшы күшінің болуы;

5. Саяси тұрақтылықтың және қолайлы инвестициялық ахуал;

Капиталды шетке шығару мына нысандарда жүргізіледі:

— өнеркәсіп, сауда т.б. кәсіпорындарына тікелей инвестициялар ;

— портфельдік инвестициялар (шетелдік облигацияларды, акцияларды және басқа да құды қағаздарға алу үшін);

Ішкі инвестициялық ресурстар өте тапшы бүгінгі экономикалық жағдайда экономиканы тұрақтандыруға , реформаларды тереңдету және құрылымдық өзгерістерді жүзеге асыру шетел капиталын тартпайынша мүмкін емес.

Шетел инвесторы — шетелдік заңды тұлғалар, шетел азаматтары , шетел мемлекеттері , халықаралық ұйымдар , шетелде тұрақты тұрғылықты мекені бар Қазақстан Республикасының азаматтары , егер олар шаруашылық қызметін жүргізу үшін азаматтығын алған немесе тұрақты тұрғылықты мекені бар елде тіркелген жағдайда.

Шетелдік инвестиция дегеніміз- қабылдаушы елдегі компанияның қызметін бақылап, басқарып отыру үшін капиталдың мақсатты түрде ауысуы болып келеді. Шетелдік инвестициялардың елдер мен өнеркәсіп салалары арасында бөлінуі кәңіргі халықаралық экономиканың құрамына айтарлықтай әсер етеді.

Шетелдік инвестицияларын тарту саясаты 1991 жылдан басталып, оң нәтижелер беруде. Шетел капиталын басқаратын Қазақстан эксимбанкі, сырттан қарыз алу жөніндегі комитет және инвестициялар жөніндегі комитет тәрізді органдар құрылды. Сөйтіп Қазақстанда шетел капиталы үшін қолайлы ахуал ққалыптасты.

Шетел инвестицияларын тартудың басты бағыттарына тіршілікті қамтамасыз ету салалары мен экспорт бағдарындағы өндірістер – мұнай-газ және мұнай – химия салалары , электр энергетикасы , металлургия , коммуникация және де Қазақстан дәнді дақылдапр , жүн , мақта т.б. ірі өндіруші болу себепті, ароөнеркәсіп кешені жатады. Мұнай-газ саласында күш-қуат мұнай мен газ өндіріп , экспорттқа шығаруды арттыруға сыртқы мұнай құбырлары мен ішкі газ құбырларын салуға жұмсалады.

1995 жылдың шетелдік инвестициялардың көлемі 235 млрд. $-ға артып, 2.6 трлн $ деңгейін жетті. Шетелдік инвестицияларды тартудың маңызды көзі- потрфель инвестициялары . Олар ірі корпорациялардың , мемлекеттік және жекеменшік банктердің облигациялық қарыздарын қаржыландырады.

Қаржы емес активтерге жұмсалған инвестициялар мынадай элементтерді: негізгі капиталға жұмсалған инвестицияларды , материалдық айналым қаражаты қорын толтыруға жұмсалған инвестицияларды , өндірілмеген және материалдық емес активтерге жұмсалған инвестицияларды , басқа да қаржы емес активтерге жұмсалған инвестицияларды өзіне қосады.

2004 жылғы қаңтарда қаржы емес активтерге инвестициялардың бағалау көлемі (материалдық айналым қаражатының қорларын толтыратын инвестицияларсыз ) 57.6 млрд. Теңгені құрады, оның 56.9 млрд теңгесі (98.7%) негізгі капиталға инвестицияларға келеді.

2004 жылғы қаңтарда негізгі капиталға инвестициялар 56.9 млрд. теңге болды, бұл 2003 жылдың қаңтарымен салыстырғанда 17.2%көп.

2004 жылғы қаңтарда инвестицияның өсуі республиканың 12 өңірінде байқалды. Ең көп өсу Жамбыл (4.8 есе), Павлодар (2.2 есе), Оңтүстік Қазақстан(1.6 есе), Қостанай , Атырау, Қарағанды (1.4 есе) облыстары мен Астана қаласында да (1.9есе ) байқалды. Өсім сондай-ақ Шығыс Қазақстан , Ақмола, Қызылорда, Алматы облыстарында мен Алматы қаласында да (4-13%) байқалды.

Өткен жылдың қаңтарымен салыстырғанда инвестиция көлемінің төмендеуі Ақтөбе (45%), Батыс Қазақстан (44%), Солтүстік Қазақстан мен Маңғыстау (6%)облыстары байқалды.

Мұнай өндіру және табиғи газ (негізгі капиталға инвестициялардың жалпы көлемінен (61%) , жылжымайтын мүлікпен операция (12%), өңдеу өнеркәсібі (8%), көлік және байланыс (4%)) басым салалар болып табылады.

Шетел инвестицияларының жалпы республикалық көлемінің ең көп үлесі Атырау (46%) және Батыс Қазақстан (33%) облыстарында игерілді.

Инвестициялық қызмет дегеніміз – шаруашылық жүргізуші субъектілер жүзеге асыратын табыс алу және меншікті капиталын өсіру мақсатындағы қаражат жұмсалымы.

Негізгі капиталға жұмсалған инвестициялар – сатып алуға, құруға , негізгі құралдарды қайта өндіруге және күрделі жөндеуге кеткен шығындардың жиынтығы болып табылады.

2002 жылы Қазақстан Республикасындағы инвестициялық қызметтің нәтижесі- қаржы емес активтерге жұмсалған 1307.2 млрд. теңге инвестицияны игеру болды, мұның 1100 млрд. теңге инвестициясы негізгі капиталға жұмсалған. Қаржы емес активтерге жұмсалған инвестициялардың жалпы көлеміндегі негізгі капиталға жұмсалған инвестициялардың үлесі 84.2% құрады. Негізгі капиталға жұмсалған инвестициялар көлемі 2001 жылғымен салыстырғанда 10.6 %-ға (2001 жылы-44.7%-ға; 2000 жылы – 48.5%-ға ; 1999 жылы – 33.0%ға ) өсті.

Негізгі капиталға жұмсалған инвестициялар көлеміндегі ірі кәсіпорындар дың үлесі – 47.0%, орташаларынікі -27.9%, шағындарынікі – 23.9% , халық үлесі – 1.2% құрады.

Негізгі капиталға жұмсалған инвестициялардың түрлік құрылымына сәйкес тұрғын емес үйлер мен ғимараттарға кеткен шығындардың үлесі 45.0% құрады, бұл 2001 жылғы көрсеткіштен 9.6пайыздық пунктке артық. Тұрғын үйлерге салынған салымның үлесі 0.6 пайыздық пунктке өсіп, 4.8% құрады.

Машиналарға, жабдыққа, құрал-сайманға, керек- жарақтарға кеткен шығындардың үлесі 1.6 пайыздық пунктке төмендеді.

Негізгі капиталға жұмасалған басқа шығындар 131 млрд. теңгені құрады, оның 89.1% геологиялық барлауға жұмсалған.

Өңдеу өнеркәсібі салалары арасында металлургия өнеркәсібінің үлесіне ғана негізгі капиталға жұмсалған инвестициялар көлемінің 44.4%тиеді.

Көлік және байланыста негізгі капиталға жұмсалған инвестициялардың елеулі үлес салмағы құбырлармен айдауға (42.3%) әуе көлігіне (15.4%) және электр байланысқа (19.8%) келеді.

Негізгі капиталға жұмсалған инвестициялардың көлемі ауыл шаруашы- лығында бұрынғысынша мардымсыз (1.3%).

Негізгі капиталға жұмсалған инвестициялардың көлемі де табиғат қорғау шараларына мардымсыз болды.

Негізгі капиталға жұмсалған инвестициялардың жалпы көлемінде үйлер мен ғимараттарды күрделі жөндеуге кеткен шығындар үлесі 13.3%құрады,бұл 2001 жылғы көрсеткіштен 4.2 пайыздық пунктке артық. Күрделі жөндеуге кеткен шығындардың жалпы көлемінен үйлер мен ғимараттарға – 52.3%, машиналар мен жабдықтарға кеткен шығындар 47.7% құрады.

1.2 Экономиканы мемлекеттік реттеудегі негізгі инвестициялық бағыттар.

Республиканың әлеуметтік – экономикалық дамуын басқарудың түпкілікті жаңа жүйесіне көшу осы процестің басты мәселелерін анықтауға себепші болады. Олардың бірі болып инвестициялық қамсыздандыру мәселесі табылады. Көшудің алғашқы кезеңінде заң шығаратын негіздер мен ұйымдық құрлымдарды құру, сондай-ақ, республиканың қаржылық ресурстарын пайдалану мен шетел инвестицияларын тарту жөніндегі өзіндік саясатты құру қажет болды.

Источники: http://need4stud.ru/document/073390, http://kopilkaurokov.ru/istoriya/uroki/d-ris-inviestitsiialyk-kompaniialar-zh-nie-k-orlar, http://mirznanii.com/a/262535-2/investitsiya-zh-ne-ony-teoriyalary-2

Источник: invest-4you.ru